مطالعه خاک ها در امتداد یک ردیف پستی و بلندی، اصل مهمی برای بیان مفهوم تکامل و تغییرپذیری مکانی خاک ها است که به صورت پیوسته در امتدادی مشخص تشکیل شده اند. هدف اصلی این پژوهش بررسی دو رویکرد کانی شناسی رس و شاخص شباهت سورنسون در توصیف تشکیل و تکامل خاک های موجود در اراضی منطقه فسارود (داراب) می باشد. سه واحد فیزیوگرافی؛ واریزه های سنگریزه دار، دشت دامنه ای و دشت سیلابی در منطقه تعیین شدند. نه پدون مشاهداتی بر اساس نقشه واحدهای فیزیوگرافی منطقه در امتداد شمال غربی – جنوب شرقی حفر گردیدند. خاک های واقع در دشت سیلابی به صورت تیپیک اندواکوئپتز و اکسی اکوئیک هاپل یوستپز رده بندی شده اند که فرآیندهای گلی زیشن و اکسیداسیون احیاء در آنها رخ داده است. دو زیرگروه خاک فلوونتیک هاپلیوستپز و تیپیک کلسی یوستپز در واحد فیزیوگرافی دشت دامنه ای شناسایی شدند که به ترتیب وقوع دوره ای فرآیندهای فرسایش و رسوب منجر به کاهش نامنظم کربن آلی و تشکیل افق زیر سطحی کلسیک از مهمترین مشخصه های آنها می باشد. موقعیت واریزه های سنگریزه دار دارای تیپیک یوست اورتنتز است که خاکی جوان و با بیش از 60 درصد سنگریزه در افق زیر سطحی می باشد. کانی شناسی رس نشان داد که کانی های اسمکتیت، ایلایت، کلرایت، پالیگورسکیت و کائولینیت کانی های موجود در موقعیت واریزه های سنگریزه دار، دشت دامنه ای و دشت سیلابی می باشند. نتایج شاخص تشابه خاکرخی از سطح راسته، زیرراسته، گروه بزرگ، زیرگروه و فامیل بترتیب 5/0، 54/0، 55/0، 74/0 و 74/0 حاصل شد که دارای روندی افزایشی می باشد. به طور کلی رویکرد کمی شاخص تشابه نسبت به کانی شناسی رس بهتر توانسته است تغییرات خاک ها را در موقعیت های مختلف شیب توصیف نماید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

لغزش های زمین در نواحی کوهستانی کشور سالانه بیش از 500 میلیارد ریال خسارات اقتصادی به دنبال می آورند (افشار، 1385: 84). نقش مطالعات ژئومورفولوژیک در ارزیابی وقوع زمین لغزش های کشور به ویژه طی سه دهه اخیر بسیار گسترده شده است. تشدید کاربری زمین و وجود سازندهای سطحی سست و ضعیف در دامنه های شمال غربی زون بینالود موجب وقوع زمین لغزه های متوسط و کوچک مقیاس گردیده و با توجه به زمینه های زیاد جاذبه های گردشگری در حوضه، این حرکات تودهای دامنه ممکن است منجر به مخاطرات محیطی و کاتاستروفیسم گردد. در این مقاله با استفاده از مدل آنبالاگان، خطر وقوع زمین لغزه ها در محدوده مورد مطالعه از طریق 6 متغیر ارزیابی گردیده است. نتایج آشکار نمود که بخش های جنوبی دهستان به دلیل تراکم زیاد ارتفاعات، افزایش شیب های دامنه، وجود سازندهای سطحی سست و واریزهای و به ویژه نقش عوامل آنتروپوژنیک، دارای پهنه های زمین لغزهای پر خطر، از لحاظ درجه وقوع زمین لغزش ها بوده اند. تشدید کاربری زمین در سازندهای سست فیلیت مشهد، عمدتا به صورت باغات سنتی و پمپاژ آب رودخانه به تراس های آبرفتی و دامنه ها (بهنیافر و قنبرزاده، 1386: 147) از جمله مهمترین علل تشدید کننده وقوع زمین لغزه ها در منطقه مورد مطالعه می باشند.

در این مقاله مدل سازی سامانه اطلاعات جغرافیایی در تلفیق با مدل سازی 3 بعدی جهت ارزیابی خطر سنگ ریزش مورد استفاده قرار گرفت. مدل 3 بعدی سنگ ریزش فرآیندهای پویا و دینامیک را بر اساس یک سطح سلولی بررسی می نماید. این مدل از داده های ورودی به شکل پارامترهای توزیعی رستری و عوارض پلی گونی که در محیط GIS ایجاد شده اند استفاده می کند.نتایج حاصل از شبیه سازی فرآیند سنگ ریزش، مسیر 3 بعدی سنگ ریزش و سرعت عوارض آن، یا به صورت نقطه ای یا خطی در Shp فایل های سه بعدی ذخیره شد. مدل سازی توزیعی رستری بر پایه مسیرهای 3 بعدی سنگ ریزش و تکنیک زمین آمار مکانی، بیانگر توزیع فراوانی مکانی، ارتفاع پرش و یا ارتفاع جهش، و انرژی جنبشی سنگ های در حال ریزش می باشد که بر این اساس توزیع خطر سنگ ریزش و مسیر حرکت سنگ با احتساب این قبیل ویژگی های سنگ ریزشی برای منطقه مورد مطالعه به دست آمد.نتایج نشان داد که تنها 15 درصد از مناطق مستعد سنگ ریزش از شدت خطر متوسط به بالا برخوردار بوده که همگی آنها در شیب بالای 60 درصد قرار داشته و از نوع دامنه های واریزه ای می باشند.

اریدی سولهای شور و گچی وسعت زیادی از خاکهای مناطق خشک و نیمه خشک ایران را در برگرفته اند. لکن مطالعات انجام یافته در مورد ترکیبات شور و گچی، اشکال مختلف بلورین و مکانیسم تشکیل آنها ناچیز می باشد. بمنظور بررسی تشکیل و رده بندی خاکهای شور و گچی منطقه اشتهارد، خصوصیات فیزیکوشیمیایی، میکرومرفولوژیکی و SEM آنها مطالعه گردید. اندازه گیری خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک، شامل بافت خاک، EC و واکنش خاک در عصاره اشباع، کربن آلی، کربنات کلسیم معادل، درصد گچ، کاتیونها و آنیونهای محلول بر روی نمونه های انتخاب شده از پدون های مورد مطالعه بر اساس روش های استاندارد انجام پذیرفت. در مطالعه مقاطع نازک، گچ عمدتا بصورت بلورهای توجیه یافته در دیواره حفرات (جیپسان) و بلورهای لوزی شکل در بخش زمینه خاک مشاهده گردید. تصاویر میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM) حضور بلورهای گچ عدسی شکل را همراه با بلورهای هالیت نشان داده است که با منحنی های EDS ترکیب این اشکال مورد تایید قرار گرفت. بر اساس نتایج فیزیکوشیمیایی، میکرومرفولوژیکی و SEM خاکهای تیپ اراضی پست در اثر فرایند روبه بالا (Per ascendum mode) و خاکهای اراضی واریزه ای بادبزنی شکل در نتیجه حرکت رو به پایین (Per descendum mode) تحول یافته اند.

جهت افزایش بهره وری از خاک در کشاورزی پایدار، آگاهی از ویژگی های مختلف آن ضروری می باشد. پژوهش حاضر به منظور مطالعه نحوه تشکیل، طبقه بندی، کانی شناسی و میکرومورفولوژی خاک های منطقه فاریاب در استان کرمان با رژیم رطوبتی و حرارتی اریدیک و هایپرترمیک، در سطوح ژئومورفیک مختلف انجام گرفت. اشکال اراضی منطقه شامل مخروط افکنه، دشت رسوبی، اراضی پست و تپه در منطقه بودند. بر روی هر واحد ژئومورفیک، یک یا چند خاک رخ حفر، تشریح و نمونه برداری شدند. نمونه های خاک تحت آزمایش های معمول قرار گرفتند. نتایج نشان داد که با حرکت از واحدهای تپه و مخروط افکنه به سمت واحدهای پایین دست، بافت خاک سنگین-تر، ظرفیت تبادل کاتیونی، ماده آلی، کربنات کلسیم معادل، هدایت الکتریکی، پ هاش، نسبت سدیم جذبی، بیشتر و میزان گچ کمتر گردید. زیرگروه جدید Calcic Natrigypsids برای افزودن به تاکسونومی پیشنهاد می شود. کانی های رسی شامل ایلیت، پالیگورسکیت، کلریت، اسمکتیت، کائولینیت، ورمی کولیت و کوارتز می باشند. بیشترین میزان پالیگورسکیت در افق های تجمعی گچ در واحدهای تپه و مخروط افکنه بود و با حرکت به سمت واحدهای مرکزی دشت به میزان زیادی از مقدار آن کاسته و به میزان اسمکتیت افزوده شد. کانی های کائولینیت، ایلیت و کلریت، کانی های توارثی تشخیص داده شدند. بررسی مقاطع نازک نشان دهنده وجود کربنات کلسیم به شکل های نودول، پوشش در دیواره حفرات می باشد. همچنین بلورهای گچ به فرم عدسی شکل، کروی و بی شکل و یا پرشدگی و یا به صورت صفحات در هم قفل شده مشاهده شدند. پوشش رسی در افق ناتریک در موقعیت اراضی پست در دیواره کانال-های خاک مشاهده شد. نتایج پژوهش، نمایانگر نقش مهم سطوح ژئومورفیک در تغییرپذیری ویژگی های خاک های منطقه مطالعاتی می باشد.

ورقه زمین شناسی ماه نشان در استان زنجان واقع در شمال باختری ایران قرار دارد. ازدیدگاه ریخت زمین ساختی، پهنه ای از رشته کوههای موازی با روند شمال باختری- جنوب خاوری همراه با دشتهای میان کوهستانی وابسته را شامل می شود. از شمال خاوری تا جنوب باختری شامل زیرپهنه های زیراست: - حوضه اندآباد- مشمپا، شامل ردیفی پرستبرا از رسوبات آواری اولیگوسن زیرین و لایه های سبز و سرخ تپه ماهوری نئوژن وابسته به محیطی کم ژرفا و تبخیری است (زیر پهنه شماره 1).- کوهستانهای حبش- مغانلو به شکل زیرپهنه ای طولی با ساختار فلسی که بر اثر انباشتگی ورقه های رورانده با شیب راندگی به طرف شمال خاور به وجود آمده و در نهایت واحدهای سنگی پرکامبرین (تنها سازند کهر) و فانروزوبیک برونزد یافته اند (زیر پهنه شماره 2).-دشت دوز کند- ماه نشان- ینگجه، با ویژگی تقریبی گرم و خشک، به طور مایل در داخل منطقه قرار دارد (زیر پهنه شماره 3).- کوهستانهای ابراهیم آباد- اینچه- آلمالو، در جبهه شمال باختری منحصرا از واحدهای سنگی دگرگون شده درجه بالا و برونزدهایی چند از سازند کهر تشکیل شده است (زیر پهنه شماره 4).- دشت دندی- انگوران، با نهشته های سیلابی و واریزه ای QP که با شدت زیاد توسط شاخابه های دره مانند بریده شده اند (زیر پهنه شماره 5).جایگاه سنگ چینه ای و ویژگیهای سنگ شناختی توالی سنگی در دو زیر پهنه آهیخته شماره 2 و شماره 4، نشانگر دو رژیم رسوبگذاری ار نوع حوضه کافتی و محیط سکویی، برای تکوین مادرسنگهای اولیه آنهاست.رسوبات اولیه و ولکانیتهای وابسته در زیر پهنه شماره 4، تحت فرایند دگرگونی، به شدت دگر شکل شده و سنگهای دگرگون شده ای از نوع گنیس، آمفیبولیت، شیست سبز و مرمر در آن به وجود آمده اند، در حالی که در زیر پهنه شماره 2 سنگهای نوع اسلیت، فیلیت و شیست نارس تکوین یافته اند. این بدین معنی است که شیب زمین گرمایی و شدت دگرگونی از حوضه کافتی (زیر پهنه شماره 4) به سوی محیط سکویی (زیر پهنه شماره 2) به تدریج کاهش می یابد. افزون بر این رخداد فرا دگرگونی موجب زایش توده های گرانیتویید آناتیکتیکی نوع S در سراسر حوضه کافتی (زیر پهنه شماره 4) شده است.برخی از این گرانیتوییدهای آناتکتیکی (مانند توده گرانیتویید مغانلو) به شکل توده های نفوذی دیاپیری قدرتمند در دوره ای خیلی دیرتر از زمان تبلور ماگمایی شان جایگزین شده اند و به جای هاله های همبری دگرگونی، ایجاد هاله های برشی و خرد شده در اطراف توده های گرانیتوییدی نموده اند. چنین هاله های برشی و خرد شده، نقش محمل ها و مجاری مناسب برای مهاجرت و انتقال سیالهای کانه دار گرمابی را بازی می کنند و موجب تکوین دگرسانیهای فراگیر در راستای کانه زایی های مربوطه می شوند.برای مثال، دگرسانیهای پتاسیک، آرژیلیک متوسط تا پیشرفته و کانی زاییهای آنتیموان اپی ترمال وابسته در اطراف توده گرانیتویید نوع S مغانلو در متن مقاله توصیف شده است.